Burgers en bedrijven die toekomst zien in kernenergie kunnen lid worden van de eerste coöperatie voor kernenergie in Nederland. De Atoomcoöperatie wil overheid en ontwikkelaars helpen bij het realiseren van kerncentrales en Small Modular Reactors (SMR’s).

De coöperatie die deze dinsdag officieel werd gelanceerd in Amsterdam wil het draagvlak voor kernenergie onder burgers vergroten en de ontwikkeling van kernenergie in Nederland versnellen. “Als je ziet wat de totale opgave is voor duurzame energie in Nederland, dan zie ik die niet een-twee-drie vervuld met zon en wind. Dus moet je ook een stap naar voren durven zetten”, zegt medeoprichter Wim Fleuren. “Wij willen die stap zo snel mogelijk zetten omdat de aanloop te lang duurt.”

De Atoomcoöperatie gaat daaraan bijdragen door voorlichting en informatievoorziening. “Je moet de mensen voorlichten, informatie geven. Wat is kernafval en wat doe je ermee. Het verhaal van Greenpeace is niet het hele verhaal. Je moet de tijd nemen om mensen mee te nemen. Dat is een van de kerntaken van de coöperatie.” Volgens Fleuren is de weerstand tegen kernenergie in Nederland minder groot dan nu wordt gedacht. “Wij willen vooral de voorstanders van kernenergie een stem geven. Die kunnen nu nergens terecht.”

Joint venture

Maar de belangrijkste functie van de coöperatie is het opzetten van een bedrijf dat kernenergie in Nederland gaat ontwikkelen. “Wij willen gewoon een SMR ergens neerzetten”, zegt Fleuren. “Als je dat als coöperatie doet heb je meer draagvlak.” De Atoomcoöperatie wil daarvoor samen met een groot energiebedrijf dat al ervaring heeft met kernenergie een joint venture vormen. “Die joint venture gaat vergunningen aanvragen, een locatie kopen en een opdracht verstrekken om een kerncentrale te bouwen. De leden van de Atoomcoöperatie bepalen wat het beleid wordt van die joint venture. En hoe meer burgers zich bij onze coöperatie aansluiten, hoe meer inspraak we hebben.”

Leden

Inschrijving voor de coöperatie was al eerder gestart en leverde tot nu toe tweehonderd leden op. Dat zijn vooralsnog alleen particulieren. Bedrijven kunnen zich ook aansluiten, bijvoorbeeld in de persoon van de directeur. “Coöperatief ondernemen in de energie is in Nederland wel de beste methode. Maar wij zien dat wel breder dan alleen burgers. Wij willen ook samenwerken met de cluster-zes-bedrijven en het groot-, midden- en kleinbedrijf”, licht Fleuren toe. Clusterzesbedrijven zijn bedrijven die niet gevestigd zijn in één van de vijf industriële clusters van Nederland. “Bedrijven hebben veel meer problemen met energie dan burgers.”

Leden van de coöperatie kunnen de atoomstroom tegen kostprijs krijgen. “En omdat we er zelf in investeren weten we ook zeker dat we niet meer betalen dan de stroom waard is. Ik heb de vestzak en de broekzak in hetzelfde pak zitten.” Hoeveel de stroom gaat kosten moet allemaal nog uitgerekend worden, maar atoomstroom hoeft volgens Fleuren niet duurder te zijn dan zonnestroom.

Volgens Fleuren is de Atoomcoöperatie de eerste coöperatie voor kernenergie ter wereld. “Er zijn al veel energiecoöperaties in Nederland waarin mensen mede- eigenaar kunnen worden van een windpark of een zonneweide. Maar nergens in de wereld bestaat zo’n coöperatie voor kernenergie.” Wel bestaat er in de VS een coöperatie die de atoomstroom verkoopt van een kerncentrale, maar ze zijn daar geen eigenaar van. De twee energiebedrijven die in Nederland de markt op gingen met elektriciteit van kerncentrales redden het allebei niet. Atoomstroom dat in 2008 het levenslicht zag, werd overvleugeld door zusterbedrijf Budget Energie. Het merk verdween uiteindelijk in 2016 van de markt. Opvolger Kernion, die in 2021 werd opgericht, hield het nog geen jaar uit. In 2022 deed het de leveringsvergunning over aan NewEnergy BV.

SMR

Nu al doet de Atoomcoöperatie mee aan een regionaal project in Limburg voor de eventuele bouw van een SMR. Daarvoor neemt de coöperatie deel aan de Alliantie voor kernenergie waaraan alle grote Limburgse bedrijven deelnemen inclusief Chemelot. De Alliantie doet nu locatieonderzoek waar een SMR zou kunnen komen. En ook in andere provincies zijn er mogelijkheden. Zo is Noord-Holland aan het nadenken over de rol van kernenergie in de provincie en heeft de Atoomcoöperatie bij de Stichting kernenergie made in twente (Kermit) “de eerste teen in het water gestoken”. “Dat is allemaal nog heel erg verkennend”, zegt Fleuren. “In beide gevallen zetten we ons belangeloos in om een kleine, modulaire reactor in de regio mogelijk te maken. Op dit moment investeren we nog niet in deze projecten.”

Volgens Fleuren is er behoorlijk wat animo onder bedrijven maar zijn ze terughoudend als het gaat om het publiekelijk te maken dat ze kernenergie als oplossing zien. “Stel je voor dat Tata Steel zou zeggen we willen een kerncentrale bouwen om zelf waterstof mee te maken. Dat is een moeilijk verhaal. Dat gaat pas lukken als kernenergie geaccepteerd is. Het stigma is enorm. Als dat doorbroken kan worden zijn we een grote stap verder.”

Lidmaatschap van de Atoomcoöperatie kost €23,50 per jaar. Dat bedrag is gekozen omdat omdat het correspondeert met de splijtbare isotoop van uranium: U-235. Of zich de komende tijd veel geïnteresseerden zullen melden, weet Fleuren niet. “Het kan zijn dat we over een jaar zeggen, dit was niet zo’n goed idee. We gaan gewoon beginnen en we zien wel waar het schip strandt. We willen vooral de voorstanders van kernenergie een stem geven. Die kunnen nu nergens terecht.”