Drie bedrijven gaan uitzoeken of zij in Nederland een kerncentrale kunnen bouwen. Dat maakte het ministerie van economische zaken en klimaat deze week bekend.

De Nederlandse overheid wil twee nieuwe kernreactoren laten bouwen. Minister Rob Jetten van economische zaken en klimaat (EZK) zette deze week een nieuwe stap in dat proces. Drie fabrikanten mogen onderzoek gaan doen naar de ‘technische haalbaarheid’.

Korea Hydro & Nuclear Power (KHNP) was deze week de eerste die de overeenkomst voor zo’n onderzoek tekende. Op hoofdlijnen moet KHNP aantonen dat het eigen model kerncentrale aan de Nederlandse eisen voldoet, dat het bestand is tegen de grootste veiligheidsrisico’s – zoals overstroming – en dat het ruimtelijk ‘ingepast’ kan worden op het EPZ-terrein in Zeeland, waar ook de kerncentrale van Borssele staat.

De andere bedrijven die mogen meedoen zijn het Franse Électricité de France (EDF) en het Amerikaanse Westinghouse. De drie bedrijven kwamen in 2021 als meest kansrijk uit een marktonderzoek van KPMG.

De drie bedrijven hebben recent moderne kerncentrales gebouwd. Dat betekent dat Nederland kan kiezen voor bestaande technologie. Daardoor zouden de bouwkosten lager uitvallen en kan de bouw relatief snel. Het gaat om ‘generatie 3+’-reactoren waarin de lessen van ‘Fukushima’, de Japanse kernramp uit 2011, zijn verwerkt.

Kant en klaar, of niet?

In de basis is het ontwerp helemaal gereed. KHNP heeft bijvoorbeeld de ‘APR 1400’ in de aanbieding, een type kerncentrale waarvan het bedrijf er recent vier heeft gebouwd in de Verenigde Arabische Emiraten. EDF bouwde recent centrales van het type ‘EPR’ in Finland en China en bouwt ze ook in Frankrijk en Engeland. Westinghouse bouwde twee ‘AP 1000’-centrales in de VS.

Toch zullen de fabrikanten vermoedelijk de nodige aanpassingen moeten doen, zegt emeritus hoogleraar kernenergie Wim Turkenburg. De technische eisen verschillen vaak van land tot land. Nederland heeft bijvoorbeeld veel capaciteit om zon- en windenergie op te wekken. Als dat gebeurt moet de kerncentrale tijdelijk minder hard draaien, of zelfs even uit. “Kan de techniek dat aan?”, vraagt Turkenburg. Ook moet de centrale bestand zijn tegen terroristisch geweld en daarnaast snel en voortvarend gebouwd kunnen worden.

Het ministerie van EZK zet erop in dat de eerste kerncentrale omstreeks 2035 operationeel is, de tweede uiterlijk in 2040. Maar of dat lukt is nog maar zeer de vraag. Al was het maar omdat Nederland niet het enige land is dat zijn zinnen op kernenergie heeft gezet.

In Oost-Europa is veel interesse in kernenergie. Zo praat Polen bijvoorbeeld ook met de genoemde drie bedrijven, zegt Turkenburg. Frankrijk wil op korte termijn nog zeker zes nieuwe kerncentrales bouwen. En het Verenigd Koninkrijk twee. Voor die bouwprojecten is veel specialistisch personeel nodig – en nu al hebben bedrijven moeite die mensen te vinden. Ook in Nederland is een personeelstekort.

Nederlandse overheid moet ook aan bak

De drie bedrijven hebben ruim zes maanden om hun haalbaarheidsonderzoek uit te voeren. Het ministerie van EZK zal hun inbreng gebruiken voor de uiteindelijke aanbestedingsprocedure die daarna van start zou moeten gaan. KHNP zou daaraan sowieso mee willen doen, meldt de Koreaanse pers.

Aan haar kant moet de Nederlandse overheid ook nog veel vragen beantwoorden. Over het geld bijvoorbeeld: nu is 5 miljard euro gereserveerd voor twee reactoren, wat te weinig is. De Britse centrales kostten ruim 37 miljard euro, zegt Turkenburg.

De overheid moet ook goed nadenken over de rol die ze wil spelen, want marktpartijen willen zo min mogelijk risico’s. Dus: moet Nederland bijvoorbeeld prijsgaranties bieden, of aandeelhouder worden? En wie wordt de eigenaar van de kerncentrale? Allemaal ingewikkelde vragen voor een nieuw kabinet.